Καταθλιπτικό συναίσθημα, επιθετικότητα και ενοχή

Καταθλιπτικό συναίσθημα, επιθετικότητα και ενοχή

Σύμφωνα με τον Freud το φυσιολογικό πένθος διαφοροποιείται από την κατάθλιψη. Στο πένθος υπάρχει μια πραγματική απώλεια και το άτομο βιώνει συρρικνωμένο τον εξωτερικό κόσμο (στην περίπτωση θανάτου ενός σημαντικού προσώπου) ενώ στην κατάθλιψη συνήθως η απώλεια είναι συναισθηματική παρά πραγματική και ο ασθενής νιώθει ως χαμένο ή κατεστραμμένο ένα τμήμα του εαυτού του. Ακόμη ο πενθών διατηρεί σταθερή την αίσθηση της αυτοεκτίμησής του, ενώ ο καταθλιπτικός ασθενής βιώνει μια έντονη απώλεια της αυτοεκτίμησης που συνοδεύεται από αυτομομφή και ενοχή.

Οι καταθλιπτικοί ασθενείς τείνουν να αισθάνονται υπεύθυνοι αποκλειστικά οι ίδιοι για την συναισθηματική απώλεια που έχουν βιώσει. Θεωρούν ότι η δική τους επιθετικότητά έχει δημιουργήσει τις όποιες διαταραχές υπάρχουν στις σχέσεις τους με σημαντικούς ανθρώπους στην ζωή τους και λόγω αυτού αισθάνονται μεγάλη ενοχή και στρέφουν αυτή την επιθετικότητα προς τον ίδιο τον εαυτό τους. Κατευθύνουν το μεγαλύτερο μέρος των αρνητικών συναισθημάτων τους μακριά από τους άλλους με αποτέλεσμα να μισούν τον εαυτό τους με τρόπο που δεν αναλογεί στις πραγματικές τους αδυναμίες. Εάν το άτομο νιώσει πως εξαιτίας της προσωπικής του κακότητας έδιωξε μακριά τα αγαπημένα του πρόσωπα, είναι πιθανό να προσπαθήσει πολύ σκληρά ώστε να μην αισθάνεται τίποτα άλλο εκτός από θετικά συναισθήματα για αυτά.

Το συναίσθημα αυτό της ενοχής ενώ είναι πολύ δυσάρεστο, από την άλλη πλευρά δημιουργεί μια αίσθηση ελέγχου της κατάστασης στον ασθενή. Αφού ο εαυτός είναι η πηγή της δυστυχίας του, οτιδήποτε δυσάρεστο συμβαίνει εξαρτάται μόνο από τον ίδιο. Δίνει ακόμη την δυνατότητα να προστατευτούν σημαντικά πρόσωπα στην ζωή του ασθενή, τα οποία συχνά εξιδανικεύονται ως «απόλυτα καλά».

Οι καταθλιπτικοί ασθενείς σε θεραπεία είναι δυνατό να καταφέρουν να αναγνωρίσουν τους λόγους για τους οποίους έμαθαν να στρέφουν το θυμό τους προς τον εαυτό και ποιες λειτουργίες εξυπηρετούνται από την διατήρηση αυτού του προτύπου (π.χ. έλεγχος, προστασία των σημαντικών άλλων).    

 

Βιβλιογραφία:

Gabbard G. (2006). Η Ψυχοδυναμική Ψυχιατρική στην Κλινική Πράξη. Ιατρικές Εκδόσεις ΒΗΤΑ. 

Mc Williams Ν. (2000). «Ψυχαναλυτική Διάγνωση», Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.